Onderzoek wijst uit: richtlijnen bij voorschrijven antidepressiva bij jongeren worden slecht nageleefd

Onderzoekers aan het UMCG, waaronder promovenda Ymkje Anna de Vries, hebben steekproefsgewijs onderzoek gedaan naar het voorschrijven van antidepressiva onder jongeren. Doel hierbij was om te onderzoeken of de Nederlandse richtlijnen voor de medicamenteuze behandeling van depressie bij kinderen en adolescenten worden opgevolgd.

Fluoxetine heeft voorkeur

De Vries en haar collega’s voerden hiervoor een zogenaamd retrospectief databaseonderzoek uit. Zij selecteerden hiervoor de gegevens uit de IADB van kinderen en adolescenten in de leeftijd van 6-17 jaar. De IADB is een Nederlandse medicatiedatabank met informatie over afgeleverde geneesmiddelen. Zij onderzochten of kinderen en adolescenten conform de richtlijnen fluoxetine als eerste antidepressivum kregen voorgeschreven en of de startdosering overeenkwam met de richtlijnen.

De cijfers

In totaal werden de gegevens van 2.942 kinderen en adolescenten onderzocht, bij wie behandeling met een antidepressivum was gestart. Bij hen steeg de proportie die fluoxetine als eerste antidepressivum kreeg voorgeschreven van 10,1% tussen 1994-2003 naar 19,7% tussen 2010-2014. Meestal werd echter paroxetine (1994-2003) of citalopram voorgeschreven (2004-2014). Startdoseringen waren conform de richtlijnen bij 58% van de kinderen, bij 31% van de pre-adolescenten en bij 16% van de adolescenten. Van de adolescenten kreeg 60% een startdosering voor volwassenen voorgeschreven.

Uitkomst en conclusie

Het onderzoek wijst uit dat de richtlijnen, die een duidelijke voorkeur aangeven voor het anti-depressivum fluoxetine, slecht worden opgevolgd. Zo verkiezen artsen citalopram boven fluoxetine bij kinderen en adolescenten met een depressie. Verder krijgen adolescenten vaak een volwassen startdosering voorgeschreven.

Wat kan hiervan de oorzaak zijn? We vragen het Ymkje Anna de Vries. “Waarom behandelaars precies kiezen voor citalopram is niet bekend. Maar het heeft, zeker bij kinderen, wellicht een praktische reden: het is ook in druppelvorm te krijgen, terwijl fluoxetine alleen in tabletvorm beschikbaar is. Maar citalopram is een middel waarvan nooit is vastgesteld dat het daadwerkelijk effectief is bij depressiebehandeling van kinderen en adolescenten, ook niet bij angststoornissen. Van paroxetine weten we dat het vroeger veel werd voorgeschreven, maar dat vanwege de berichten over het hoge percentage suïcidaliteit bij jongeren sinds 2002-2003 veel minder het geval was. Mijn conclusie? Ik vind het positief dat er weinig paroxetine meer wordt voorgeschreven, maar citalopram is ook niet ideaal.”

Leef ze na!

Dit onderzoek wijst onomstotelijk uit dat de richtlijnen slecht worden opgevolgd. Artsen lijken citalopram boven fluoxetine te verkiezen bij kinderen en adolescenten met een depressie. Verder krijgt 60% van de adolescenten een volwassen startdosering voorgeschreven, die maar liefst twee tot viermaal meer hoger is dan aanbevolen wordt. Het is duidelijk dat extra inzet nodig is om naleving van de richtlijnen te verbeteren.

Hoe ziet De Vries die extra inzet het liefst gerealiseerd? “Het kan geen kwaad om behandelaars nog eens te wijzen op de noodzaak zich aan richtlijnen te houden bij het voorschrijven van antidepressiva aan jongeren. We zien het als een positieve ontwikkeling dat er een toenemend aantal artsen is die de behandeling conform de richtlijn inzetten. Dat geeft goede hoop op een groeiend richtlijnbesef bij de behandelaars. Die richtlijnen zijn er niet voor niets, dus leef ze na! En tenslotte zijn sommige oplossingen even simpel als doeltreffend: als de geneesmiddelenfabrikanten nu eens alle antidepressiva ook in druppelvorm zouden uitbrengen, wordt een precieze afstemming van de dosering een stuk eenvoudiger.”

Bron: Nederlands Kenniscentrum Angst en Depressie