Depressie en cultuur

‘Mijn ziel is dood.’ ‘Mijn levenskracht is weg.’ ‘Mijn geest is gebroken.’ Migranten gebruiken vaak andere woorden dan Nederlanders om uit te drukken dat ze zich depressief voelen. Ook uiten depressies zich bij hen vaker in lichamelijke klachten.
 
Halil is een Turkse man van 45 jaar. Hij is de afgelopen drie jaar tijd zijn bedrijf, zijn vrouw en zijn huis kwijtgeraakt. En nu klaagt hij over rugpijn, buikpijn en hoofdpijn. Bijna elke dag zit hij bij de huisarts. Die heeft hem grondig onderzocht, maar geen lichamelijke afwijkingen gevonden. De huisarts verwijst Halil naar de GGZ. ‘Maar ik ben toch niet gek!’, denkt Halil bij zichzelf. Een depressie? Wat moet hij zich daar bij voorstellen? Hij heeft wel overal pijn. En véél problemen. Schoorvoetend en vol schaamte meldt hij zich bij de ggz. Eenmaal daar voelt hij zich nog ellendiger. Hoe kan praten hem nu van de pijn af helpen? En begrijpt die hulpverlener hem eigenlijk wel?

Zoals Halil zijn er veel migranten in Nederland. Van huis uit kennen ze de GGZ  niet. Bij problemen zoek je steun bij je familie. Het cultuurverschil tussen de Westerse hulpverlening en hun eigen gevoelens en ervaringen is bovendien groot. Als ze al naar de GGZ gaan, haken ze vaak af. Zo blijven ze verstoken van de hulp die ze nodig hebben.

Als je dan wilt weten of iemand depressief is, moet je alle symptomen van een depressie afzonderlijk noemen. Zo krijg je een beeld.’ Veel migranten ervaren de klachten ook als los van elkaar, ze leggen bijvoorbeeld geen verband tussen slecht slapen en geen eetlust hebben. Ze zoeken vaak voor allebei apart hulp. Voorlichting over het verband tussen psychische en lichamelijke klachten is dus belangrijk.
 
Migranten mogen hun klachten dan anders benoemen dan Nederlanders, de manieren om uit de depressie zijn nauwelijks anders: gaan bewegen, uit je isolement komen, ontspanning en afleiding opzoeken, praten over wat er pijn doet met mensen die je begrijpen, en soms ook medicatie, horen daarbij.