Blog: Wat zegt jouw vakantie ervaring over jou?

Het (school)jaar is weer volop begonnen en als het een beetje meezit, ben je lekker uitgerust van een rustige zomer. Maar hoe je terugkijkt op je vakantie en of je dat eigenlijk ook al zo verwachtte, zegt mogelijk iets over je vatbaarheid voor depressie.

Nieuw onderzoek van de Universiteit van Düsseldorf1 laat zien dat hoe mensen terugkijken op gebeurtenissen en verwachtingen van gebeurtenissen, anders is bij mensen die meer somberheid vertonen. In twee experimenten werden studenten met hoge en lage scores op een depressievragenlijst, gevraagd zich alledaagse gebeurtenissen in te denken die een positieve of negatieve afloop kende. Achteraf moesten ze zeggen in hoeverre ze de afloop als voorspelbaar en onontkoombaar zagen en hoe ze zich erbij voelden. Op deze manier werd onderzoek gedaan naar de zogenaamde ‘hindsight bias’, wat neer komt op een ‘ik dacht het al’- of ‘het kon niet anders’- gevoel wanneer iets negatiefs gebeurt.

Hoe mensen terugkijken op gebeurtenissen en wat ze achteraf denken te verwachtten, is anders bij mensen die meer somberheid vertonen.

“Stel je voor dat je na een paar stressvolle weken eindelijk aangekomen bent op je vakantieadres in Zuid Frankrijk. Je hebt via internet een klein hotel bij de zee geboekt.”

In het verhaaltje met de positieve afloop volgde het volgende: “Na aankomst zie je dat de kamer er nog beter uitziet dan op het internet. Je balkon heeft prachtig zeezicht, en het hotelpersoneel heeft een mand met heerlijk vers fruit voor je klaargelegd”.

De negatieve afloop van het verhaaltje was: “Bij binnenkomst zie je dat de kamer in z’n geheel niet lijkt op wat je op internet had gezien. Het is klein, aftands, en de zee is geen velden of wegen te bekennen”.

Wat bleek was dat meer depressieve mensen achteraf zeiden dat ze al hadden verwacht dat dingen negatief af zouden lopen (“ik wist dat dit ging gebeuren” in plaats van “het was moeilijk om in te schatten waar het op uit zou draaien”) . Deze verstoorde terugblik hadden zij niet voor de gebeurtenissen met een positieve uitkomst.

Het is bekend dat mensen met depressie meer negatieve verwachtingen en waarneming hebben van zichzelf, de wereld om zich heen, en van de toekomst. Nu blijkt ook nog dat de verwachtingen ook achteraf negatief gekleurd kunnen worden. Hiermee kan nadenken over het verleden nog weer extra negatieve gevoelens opwekken, die ook tot negatievere verwachtingen voor de toekomst kunnen leiden.

Dus zijn jouw vakantieherinneringen niet zo rooskleurig en denk je daarbij ‘ik had niet anders verwacht’, bedenk dan dat je mogelijk je verwachtingen achteraf wat negatiever hebt ingekleurd en het de volgende keer zeker niet zo hoeft te zijn. Wie weet tref je de volgende keer wel een balkon met zeezicht en een heerlijke fruitmand.

Denk je dat negatieve verwachtingen en denkpatronen een rol zouden kunnen spelen in de kwetsbaarheid voor depessie bij jou of iemand die je kent? Dan is het wellicht interessant om daar wat aan te doen, bijvoorbeeld door het volgen van een preventieve cognitieve therapie. Deze therapie wordt kosteloos aangeboden in het kader van de UMCG Depressiestudie.

Marie-José van Tol is werkzaam als universitair docent op de afdeling Neurowetenschappen van het Universitair Medisch Centrum Groningen. Marie-José is neuropsycholoog en als hoofdonderzoeker verbonden aan de Depressiestudie, waar ze met haar team onderzoekt hoe preventieve cognitieve therapie werkt in het voorkomen van nieuwe depressies. In dit onderzoek wordt met behulp van o.a. functionele MRI gekeken naar hoe de hersenen emotionele informatie verwerkt en emoties onder controle houdt, en of dit verandert na de therapie. Hieruit hopen de onderzoekers te leren wat er nodig is om iemand minder kwetsbaar te maken voor depressie en om beter te voorspellen welke therapie werkt voor wie. Deelname aan de Depressiestudie is nog mogelijk. Kijk voor meer informatie op http://www.depressiestudie.com.